Το φαράγγι της Σπηλιώτισσας βρίσκεται περίπου 24χλμ νότια του Ηρακλείου. Η ονομασία “Φαράγγι Παναγιάς Σπηλιώτισσας ” προέρχεται από το σπηλαιώδη ναό της Παναγίας, ο οποίος βρίσκεται λίγα μέτρα έξω από τον οικισμό του Αγίου Βασιλείου. Είναι ουσιαστικά μια καταπράσινη ρεματιά που ξεκινάει από το χωριό Χουδέτσι, περνάει από τον Άγιο Βασίλειο και καταλήγει στον κάμπο των Πεζών, όπου χύνει τα νερά στο Κουναβιανό Φαράγγι.
Το ωραιότερο τμήμα του, με μέγιστο φυσικό , ιστορικό και θρησκευτικό κάλλος είναι αυτό που βρίσκεται ανάμεσα στο Χουδέτσι και στον Άγιο Βασίλειο, μήκους 1.5χλμ.
Ο επισκέπτης της περιοχής έχει την δυνατότητα να πεζοπορήσει σ’ ένα καλά δομημένο μονοπάτι, πλησίον του ρέματος, απολαμβάνοντας το ιδιαίτερο φυσικό τοπίο από τον οικισμό του Χουδετσίου προς τον οικισμό του Αγίου Βασιλείου ή και αντίθετα.
Ξεκινώντας, λοιπόν, από το Χουδέτσι (όπου μπορείτε να σταθμεύσετε στο χωριό) κατηφορίζετε από τα ξύλινα σκαλοπάτια στο καλά διατηρημένο μονοπάτι ως τον Άγιο Βασίλειο.
Χαρακτηριστικό της περιοχής είναι η πλούσια φυσική βλάστηση δέντρων, θάμνων και χαμηλών φυτών (όπως Πλάτανος, Λεύκη, Ιτιά, Δάφνη, Σχίνος, Χαρουπιά, Κισσός, Βάτος κ.α.), που ποτίζονται από το ρυάκι του φαραγγιού.
Παράλληλα οι τοπικές, κλιματολογικές και υδρολογικές συνθήκες ευνοούν την καλλιέργεια των εσπεριδοειδών, των ελαιώνων και των αμπελιών.
Τις ζεστές ημέρες, η σκιά από τα πελώρια πλατάνια είναι η καλύτερη πηγή δροσιάς που μπορείτε να έχει κανείς.
Η συνεχής ροή του ρέματος δεν προέρχεται μόνο από τις χειμερινές βροχοπτώσεις αλλά και την αρτεσιανή πηγή του Χουδετσίου.
Το ρέμα δεν αποτελεί μόνο βιότοπο φυτών αλλά και πολλών πτηνών και μικρών θηλαστικών που φωλιάζουν σ’ αυτό βρίσκοντας τροφή και νερό.
Η δύναμη των υδάτων έδωσε τη δυνατότητα να δραστηριοποιηθούν κατά το παρελθόν οι άνθρωποι της περιοχής στην κατασκευή και λειτουργία αλεστικών νερόμυλων. Απομεινάρια αυτών σε καλή κατάσταση συναντάμε ακόμα και σήμερα δίπλα στην κοίτη του ρέματος.
Στα πρώτα κιόλας μέτρα της πορείας μας συναντάμε τους Βυζαντινούς ναούς του Αγίου Ιωάννη Προδρόμου και του Αγίου Νικολάου, αλλά και δύο νερόμυλους που χρησιμοποιούνταν παλαιότερα για άλεσμα.
Μετά από 500μ, συναντάμε το ιστορικό Σιναΐτικο μοναστήρι της Παναγίας της Σπηλιώτισσας, από όπου παίρνει το όνομα του το φαράγγι.
Το μοναστήρι ήταν αρχικά ανδρικό, σήμερα όμως λειτουργεί ως γυναικεία μονή και είναι από τα μικρότερα ενεργά μοναστήρια της Κρήτης.
Ο ναός τη μονής είναι χτισμένος σε βράχο όπου, κατά μια παράδοση, βρέθηκε η εικόνα της Παναγίας. Τα ίχνη των τοιχογραφιών επάνω στο βράχο του σπηλαίου της Παναγίας χρονολογούνται από τον 15ο αιώνα. Γύρω στα 1600 φαίνεται πως η μονή ήκμαζε. Πέρασε στη δικαιοδοσία της Μονής Σινά κατά την περίοδο 1649-1669.
Έξω από την εκκλησία υπάρχει μια αρχαία ελληνική επιγραφή σε μάρμαρο. Επίσης, περίπου το 1910, Άγγλοι αρχαιολόγοι εντόπισαν στο σημείο άγαλμα αρχαίας θέας (πιθανώς της Αθηνάς) , το οποίο εκτίθεται σήμερα στο μουσείο της Βοστώνης.
Έξω από το μοναστήρι υπάρχει και μια όμορφη κρήνη.
Όλα τα παραπάνω, καθιστούν το φαράγγι ως μία μοναδική εμπειρία, συνθέτοντας ένα όμορφο φυσικό τοπίο χρωμάτων και ήχων, μόλις λίγα χιλιόμετρα μακριά από το κέντρο του Ηρακλείου.
Την επόμενη φορά που θα αναζητήσετε μία γρήγορη και εύκολη εξόρμηση από την καθημερινότητα, μην ξεχάσετε να το επισκεφτείτε…!
